Stopień ochrony IP (Ingress Protection) to międzynarodowa norma, która określa poziom ochrony urządzeń elektrycznych i elektronicznych przed ciałami stałymi (takimi jak kurz, brud) oraz przed wodą. Jest to istotny parametr przy doborze sprzętu elektronicznego, który ma być używany w trudnych warunkach, zarówno w domach, jak i w przemyśle. W artykule przyjrzymy się, co oznacza stopień ochrony IP, jak go odczytywać, oraz jakie mają zastosowanie urządzenia o różnych klasach ochrony.
Spis treści
Co oznacza stopień ochrony IP?
Stopień ochrony IP (Ingress Protection) to międzynarodowy standard, który precyzyjnie określa, w jakim stopniu urządzenie jest chronione przed wnikaniem ciał stałych, takich jak kurz, brud, czy ciała obce, oraz przed wodą. Oznaczenie IP jest używane do klasyfikacji urządzeń elektronicznych, elektrycznych i mechanicznych, które mają być użytkowane w trudnych warunkach, w których mogą one zostać narażone na działanie zanieczyszczeń lub wilgoci.
Oznaczenie stopnia ochrony składa się z dwóch cyfr: pierwsza cyfra odnosi się do ochrony przed ciałami stałymi, a druga cyfra – przed wodą. Zrozumienie tego oznaczenia pozwala dokonać świadomego wyboru odpowiedniego urządzenia, w zależności od tego, w jakich warunkach ma ono pracować. Im wyższa wartość cyfry, tym wyższy stopień ochrony.
Pierwsza cyfra – ochrona przed ciałami stałymi
Pierwsza cyfra w oznaczeniu IP określa stopień ochrony przed wnikaniem ciał stałych do wnętrza urządzenia. Urządzenia narażone na kurz, pył lub inne cząstki stałe muszą być odpowiednio zabezpieczone, aby uniknąć ich uszkodzenia lub wpływu na ich działanie. Wartości tej cyfry waha się od 0 do 6:
- 0 – Brak ochrony. Urządzenie nie jest chronione przed ciałami stałymi, co oznacza, że kurz czy brud mogą wniknąć do jego wnętrza, a jego działanie będzie niechronione.
- 1 – Ochrona przed ciałami stałymi większymi niż 50 mm (np. ręka). Oznacza to, że urządzenie jest wystarczająco chronione, by nie zostało uszkodzone przez dużą rękę lub podobne obiekty.
- 2 – Ochrona przed ciałami stałymi większymi niż 12,5 mm (np. palec). Urządzenia o tym stopniu ochrony są bardziej zabezpieczone i odporne na niepożądany dostęp małych przedmiotów.
- 3 – Ochrona przed ciałami stałymi większymi niż 2,5 mm (np. narzędzia, druty). Urządzenia chronione przed większymi przedmiotami, co zapewnia lepszą odporność na uszkodzenia mechaniczne.
- 4 – Ochrona przed ciałami stałymi większymi niż 1 mm (np. drobne wkręty, przewody). W tej klasie urządzenie jest dobrze zabezpieczone przed drobniejszymi elementami.
- 5 – Ochrona przed pyłem (pełna ochrona przed ciałami stałymi). Urządzenie jest całkowicie zabezpieczone przed wnikaniem pyłu, co oznacza, że będzie działać w trudnych warunkach, takich jak zakurzone środowisko.
- 6 – Całkowita ochrona przed ciałami stałymi (pełna ochrona przed pyłem). Urządzenie jest w pełni odporne na jakiekolwiek cząstki stałe, w tym na najdrobniejszy pył. Jest to najwyższy możliwy poziom ochrony przed ciałami stałymi.
Druga cyfra – ochrona przed wodą
Druga cyfra w oznaczeniu IP odnosi się do ochrony przed wodą i wilgocią. W zależności od zastosowania, urządzenie może być narażone na działanie różnych form wody, od kropli deszczu po pełne zanurzenie. Cyfra ta przyjmuje wartości od 0 do 9, gdzie 0 oznacza brak ochrony, a 9 – najwyższy poziom zabezpieczenia przed wodą.
- 0 – Brak ochrony przed wodą. Urządzenie nie jest zabezpieczone przed wilgocią ani wodą, co oznacza, że nie nadaje się do użytku w warunkach wilgotnych.
- 1 – Ochrona przed kroplami wody padającymi pionowo. Urządzenie wytrzymuje kontakt z wodą padającą bezpośrednio na nie, np. krople deszczu.
- 2 – Ochrona przed kroplami wody padającymi pod kątem do 15°. Urządzenia z takim stopniem ochrony są odporne na wodę padającą pod niewielkim kątem.
- 3 – Ochrona przed wodą rozpylaną pod kątem do 60°. Tego rodzaju zabezpieczenie chroni urządzenie przed wodą, która może być rozpryskiwana, np. podczas deszczu.
- 4 – Ochrona przed wodą rozpryskiwaną z każdej strony. Urządzenie jest odporne na wodę, która może padać z różnych stron, co czyni je bardziej odpornym na trudniejsze warunki pogodowe.
- 5 – Ochrona przed strumieniem wody o niskim ciśnieniu z każdej strony. Urządzenie jest zabezpieczone przed wodą, która jest rozpryskiwana pod ciśnieniem.
- 6 – Ochrona przed silnym strumieniem wody, np. podczas mycia. W tym przypadku urządzenie jest odporne na silniejsze strumienie wody pod ciśnieniem.
- 7 – Ochrona przed krótkotrwałym zanurzeniem w wodzie do 1 metra głębokości przez 30 minut. Tego rodzaju urządzenia nadają się do stosowania w warunkach, gdzie mogą być przypadkowo zanurzone w wodzie, np. w basenie.
- 8 – Ochrona przed długotrwałym zanurzeniem w wodzie na głębokości powyżej 1 metra. Urządzenia te mogą być używane w wodzie przez długi czas, co czyni je odpowiednimi do zastosowań podwodnych.
- 9 – Ochrona przed wodą pod wysokim ciśnieniem, np. podczas mycia parą. Urządzenia o stopniu ochrony IP69 są odporne na intensywne działanie strumieni wody, co sprawia, że nadają się do mycia pod dużym ciśnieniem.
Przykłady oznaczeń IP
Oznaczenia IP (Ingress Protection) są niezwykle przydatnym narzędziem do określenia, jak dobrze urządzenia są chronione przed różnymi rodzajami zanieczyszczeń i wodą. Każde urządzenie może posiadać unikalny stopień ochrony, który zależy od jego przeznaczenia i miejsca użytkowania. Poniżej przedstawiamy szczegółowe przykłady różnych oznaczeń IP, aby lepiej zrozumieć, co one oznaczają w praktyce i jakie mają zastosowanie w różnych dziedzinach.
IP44 – ochrona przed kurzem i wodą
IP44 to jedno z popularniejszych oznaczeń dla urządzeń, które muszą być odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne, ale nie wymagają pełnej ochrony przed wodą lub kurzem. Oznaczenie to wskazuje:
- Pierwsza cyfra (4): Ochrona przed ciałami stałymi o średnicy większej niż 1 mm, co oznacza, że urządzenie jest zabezpieczone przed drobnymi narzędziami, drutami czy innymi małymi przedmiotami.
- Druga cyfra (4): Ochrona przed wodą rozpryskiwaną z każdej strony, co oznacza, że urządzenie może wytrzymać drobne opady deszczu lub rozpryskiwanie wody.
Zastosowanie: Urządzenia o stopniu ochrony IP44 często stosuje się w oświetleniu zewnętrznym, np. latarniach ogrodowych, a także w kamerach monitoringu instalowanych na zewnątrz budynków. Takie urządzenia są wystarczająco odporne na drobne opady deszczu i kurz, ale nie nadają się do całkowitego zanurzenia w wodzie.
IP65 – ochrona przed kurzem i strumieniami wody
IP65 to oznaczenie, które oferuje wyższy stopień ochrony przed pyłem i wodą. Oznacza to, że urządzenie może być używane w bardziej wymagających warunkach zewnętrznych.
- Pierwsza cyfra (6): Pełna ochrona przed pyłem – urządzenie jest całkowicie odporne na wnikanie jakichkolwiek ciał stałych, w tym najdrobniejszego pyłu.
- Druga cyfra (5): Ochrona przed strumieniami wody o niskim ciśnieniu, co oznacza, że urządzenie może wytrzymać kontakt z wodą pod niewielkim ciśnieniem, np. wodą z ogrodowego węża.
Zastosowanie: Urządzenia oznaczone jako IP65 są często stosowane w trudnych warunkach, np. w przemyśle, magazynach, czy na zewnątrz budynków, gdzie mogą być narażone na deszcz lub kontakt z wodą. Kamery monitoringu, oświetlenie ogrodowe, a także niektóre urządzenia elektryczne w warsztatach to przykłady zastosowań dla tego stopnia ochrony.
IP67 – ochrona przed pyłem i zanurzeniem w wodzie
IP67 to oznaczenie, które jest często stosowane w urządzeniach narażonych na bardziej ekstremalne warunki. Takie urządzenie musi być odporne na całkowite zanurzenie w wodzie przez krótki czas.
- Pierwsza cyfra (6): Pełna ochrona przed pyłem, co oznacza, że urządzenie jest całkowicie szczelne, zapobiegając wnikaniu wszelkich cząsteczek stałych, w tym pyłowi.
- Druga cyfra (7): Ochrona przed krótkotrwałym zanurzeniem w wodzie na głębokość do 1 metra przez maksymalnie 30 minut. Urządzenie może zostać przypadkowo zanurzone w wodzie i nadal działać prawidłowo.
Zastosowanie: Urządzenia o stopniu ochrony IP67 są wykorzystywane w trudnych warunkach, takich jak kamery monitoringu na zewnątrz, urządzenia elektroniczne narażone na kontakt z wodą (np. zegarki sportowe, telefony komórkowe) oraz w różnych gałęziach przemysłu, gdzie maszyny mogą być narażone na krótkotrwałe zanurzenie w wodzie.
IP68 – ochrona przed pyłem i długotrwałym zanurzeniem w wodzie
IP68 to jedno z najwyższych oznaczeń ochrony przed wodą, które oferuje pełną odporność na kurz oraz możliwość długotrwałego zanurzenia w wodzie.
- Pierwsza cyfra (6): Całkowita ochrona przed pyłem, co oznacza, że urządzenie jest całkowicie odporne na wnikanie wszelkich cząsteczek stałych, takich jak pył czy brud.
- Druga cyfra (8): Ochrona przed długotrwałym zanurzeniem w wodzie, zazwyczaj na głębokości powyżej 1 metra. Urządzenie jest w pełni odporne na działanie wody przez długi czas, co czyni je idealnym do pracy w trudnych warunkach, takich jak pod wodą.
Zastosowanie: Urządzenia oznaczone jako IP68 są powszechnie stosowane w sprzęcie wykorzystywanym w ekstremalnych warunkach, takim jak sprzęt podwodny (np. kamery, urządzenia komunikacyjne), a także w elektronice przenośnej (telefony komórkowe, zegarki sportowe), które mogą być używane w wodzie przez długi czas.
IP69 – ochrona przed pyłem i wodą pod wysokim ciśnieniem
IP69 to najwyższy stopień ochrony w kategorii IP, zapewniający odporność na kurz oraz wodę pod bardzo wysokim ciśnieniem.
- Pierwsza cyfra (6): Całkowita ochrona przed pyłem. Urządzenie jest całkowicie odporne na wnikanie jakichkolwiek cząsteczek stałych.
- Druga cyfra (9): Ochrona przed wodą pod wysokim ciśnieniem, co oznacza, że urządzenie może być wystawione na strumień wody pod wysokim ciśnieniem, np. podczas mycia parą pod dużym ciśnieniem.
Zastosowanie: Urządzenia o oznaczeniu IP69 są stosowane w ekstremalnych warunkach przemysłowych, np. w przemyśle spożywczym, gdzie sprzęt musi być regularnie myty pod wysokim ciśnieniem. Takie oznaczenie znajdziemy także w maszynach, które działają w szczególnie trudnych warunkach, takich jak pojazdy wojskowe, maszyny rolnicze, a także sprzęt wykorzystywany w branży transportowej.
Zastosowanie stopnia ochrony IP
Zrozumienie, jak różne stopnie ochrony IP wpływają na funkcjonowanie sprzętu w określonych warunkach, jest niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa, trwałości oraz efektywności działania urządzeń. W zależności od poziomu ochrony przed pyłem i wodą, urządzenia z różnymi oznaczeniami IP znajdują zastosowanie w wielu branżach, od domowych po przemysłowe.
Zastosowanie w urządzeniach ogrodowych i zewnętrznych
Urządzenia wykorzystywane na zewnątrz, takie jak oświetlenie ogrodowe, kamery monitoringu, systemy alarmowe czy głośniki zewnętrzne, muszą być odpowiednio zabezpieczone przed działaniem deszczu, śniegu, pyłu i innych niekorzystnych warunków atmosferycznych. W tym przypadku stopień ochrony IP ma kluczowe znaczenie:
- IP44 – Chroni przed drobnymi ciałami stałymi oraz wodą rozpryskiwaną z każdej strony. Urządzenia o tym stopniu ochrony są wystarczająco odporne na deszcz i mogą być stosowane w ogrodach, na tarasach czy w altankach, gdzie nie ma ryzyka pełnego zanurzenia w wodzie.
- IP65 – Urządzenia o tym stopniu ochrony są odporne na pył i strumienie wody o niskim ciśnieniu, co czyni je idealnym wyborem do użytku w trudniejszych warunkach zewnętrznych, takich jak kamery monitoringu, latarnie ogrodowe czy głośniki w ogrodzie.
- IP67 i IP68 – Idealne dla urządzeń, które mogą być wystawione na intensywne opady deszczu lub przypadkowe zanurzenie w wodzie, np. lampy basenowe, sprzęt do nurkowania czy urządzenia podwodne.
Zastosowanie w oświetleniu
Oświetlenie narażone na działanie wilgoci, kurzu, wiatru czy zmiennych warunków atmosferycznych musi być odpowiednio zabezpieczone, aby zapewnić nie tylko bezpieczeństwo, ale również długowieczność urządzenia. Dzięki oznaczeniu IP, można precyzyjnie dopasować odpowiednie lampy do konkretnych warunków, w jakich będą one używane.
Oświetlenie wewnętrzne
W przypadku oświetlenia wewnętrznego, takim jak lampy sufitowe, kinkiety, plafony czy lampki biurkowe, stopień ochrony IP jest zazwyczaj mniejszy, ponieważ urządzenia te nie są narażone na trudne warunki atmosferyczne. Niemniej jednak, warto zwrócić uwagę na ochronę przed kurzem i wilgocią, zwłaszcza w miejscach takich jak łazienki czy kuchnie, gdzie panuje wyższa wilgotność powietrza.
- IP20 – Jest to minimalny stopień ochrony dla większości urządzeń oświetleniowych wykorzystywanych w suchych pomieszczeniach. Lampa z takim oznaczeniem chroni przed wnikaniem obcych ciał o średnicy większej niż 12,5 mm, ale nie zapewnia ochrony przed wodą. Oświetlenie o takim stopniu ochrony jest odpowiednie do użytku w suchych wnętrzach, takich jak sypialnie, salony czy biura.
- IP44 – Oświetlenie o tym stopniu ochrony jest odpowiednie do użytku w łazienkach, gdzie występuje wyższa wilgotność. Lampy z oznaczeniem IP44 są chronione przed rozpryskiwaniem wody z każdej strony, a także przed kurzem. Takie oświetlenie można stosować w strefach 2 łazienki, gdzie istnieje ryzyko kontaktu z wodą.
- IP65 – Takie oświetlenie jest odporniejsze na wodę i pył, dlatego sprawdzi się w pomieszczeniach o wyższej wilgotności, np. w kuchniach, pralniach czy magazynach, gdzie może dochodzić do kontaktu z wodą pod ciśnieniem. Lampy o stopniu ochrony IP65 są również łatwe do czyszczenia, co jest istotne w przypadku oświetlenia przemysłowego.
Oświetlenie zewnętrzne
Oświetlenie na zewnątrz budynków, takie jak lampy ogrodowe, lampy elewacyjne, latarnie ogrodowe czy oświetlenie parkingowe, musi być wyjątkowo odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne, takie jak deszcz, śnieg, wiatr czy intensywne nasłonecznienie. W tym przypadku wybór odpowiedniego stopnia ochrony IP jest kluczowy.
- IP44 – Oświetlenie o stopniu ochrony IP44 jest popularnym wyborem do oświetlenia zewnętrznego, gdzie lampy muszą być odporne na drobne krople wody i kurz. Oświetlenie ogrodowe, kinkiety na zewnętrznych ścianach budynków czy lampy ogrodowe umieszczone na tarasach to przykłady zastosowań IP44. Lampy te są odpowiednie w miejscach, gdzie narażenie na deszcz jest minimalne, ale urządzenie nadal musi wytrzymać rozpryskiwanie wody.
- IP65 – To wyższy stopień ochrony, który zapewnia pełną ochronę przed kurzem i strumieniami wody o niskim ciśnieniu, co sprawia, że jest idealny do bardziej narażonych miejsc na zewnątrz, takich jak oświetlenie ogrodów, chodników, czy dróg dojazdowych. Lampy ogrodowe z IP65 nadają się do pracy w deszczu, zapewniając wysoką odporność na działanie wody, deszczu i innych warunków atmosferycznych.
- IP67 i IP68 – Te stopnie ochrony są stosowane w oświetleniu, które będzie narażone na intensywniejsze warunki atmosferyczne, np. oświetlenie basenów, fontann, lampy podwodne czy oświetlenie w rejonach przybrzeżnych. Lampy z oznaczeniem IP67 są odporne na zanurzenie w wodzie na głębokość do 1 metra przez 30 minut, a te z oznaczeniem IP68 wytrzymają długotrwałe zanurzenie w wodzie na większej głębokości.
Oświetlenie przemysłowe
W przemyśle, w warsztatach, magazynach, halach produkcyjnych, czy w fabrykach, oświetlenie musi wytrzymywać trudniejsze warunki pracy, w tym obecność pyłu, zanieczyszczeń, wysokiej wilgotności oraz kontaktu z wodą. Oświetlenie przemysłowe często stosuje się w miejscach, które wymagają specjalnej ochrony.
- IP65 – Oświetlenie przemysłowe o stopniu ochrony IP65 jest odporne na kurz oraz wodę pod niskim ciśnieniem, co czyni je idealnym rozwiązaniem do zakładów przemysłowych, magazynów czy hal produkcyjnych. Lampy o tym stopniu ochrony są odporne na wodę, np. wodę stosowaną do czyszczenia maszyn czy do dezynfekcji w fabrykach.
- IP66 – Urządzenia o tym stopniu ochrony mogą wytrzymać silniejsze strumienie wody pod ciśnieniem, dzięki czemu są stosowane w miejscach, gdzie oświetlenie jest narażone na intensywne mycie pod wysokim ciśnieniem, jak np. w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym czy w warsztatach naprawczych.
- IP67 i IP68 – Stosowane w oświetleniu wykorzystywanym w trudnych warunkach przemysłowych, np. w strefach, gdzie urządzenia mogą zostać zanurzone w wodzie (np. w przemysłowych chłodniach), a także w oświetleniu przeznaczonym do zastosowań w wodzie, takich jak w basenach przemysłowych, oczyszczalniach ścieków czy magazynach, gdzie istnieje ryzyko pełnego zanurzenia w wodzie.
Zastosowanie w elektronice mobilnej
Telefony komórkowe, smartwatche, słuchawki, a także inne urządzenia mobilne muszą być odporne na kurz, pył, a także na wodę, zwłaszcza w przypadku urządzeń używanych w trudnych warunkach, np. podczas aktywności sportowych, turystycznych czy w codziennym użytkowaniu. Urządzenia z odpowiednim stopniem ochrony IP są coraz bardziej popularne, zwłaszcza wśród osób prowadzących aktywny tryb życia.
- IP67 – Urządzenia o tym stopniu ochrony, takie jak niektóre modele telefonów komórkowych, są odporne na zanurzenie w wodzie do głębokości 1 metra przez 30 minut. To oznaczenie sprawia, że urządzenia są odporne na przypadkowe zalania, na przykład przez deszcz, a także na kontakt z wodą w basenie.
- IP68 – Urządzenia takie jak zegarki sportowe czy telefony, które muszą być odporne na długotrwałe zanurzenie w wodzie, mogą być oznaczone tym stopniem ochrony. Sprzęt tego typu jest doskonały dla osób uprawiających sporty wodne, pływających czy nurkujących.
Zastosowanie w przemyśle i magazynach
W środowisku przemysłowym, gdzie urządzenia są narażone na działanie pyłów, kurzu, wilgoci czy wysokich temperatur, wybór sprzętu o odpowiednim stopniu ochrony jest kluczowy. Urządzenia muszą być odpowiednio zabezpieczone przed zanieczyszczeniami, które mogłyby wpłynąć na ich działanie lub bezpieczeństwo pracowników.
- IP65 – Urządzenia takie jak oświetlenie przemysłowe, maszyny i urządzenia sterujące w magazynach, fabrykach czy warsztatach, które muszą być odporne na działanie kurzu oraz wilgoci, często posiadają ten stopień ochrony.
- IP66 – Używane w bardziej wymagających warunkach, gdzie urządzenia są narażone na silniejsze strumienie wody, np. w branży spożywczej, gdzie urządzenia muszą być regularnie myte pod wysokim ciśnieniem.
- IP67 i IP68 – Stosowane w maszynach, które mogą być zanurzone w wodzie lub narażone na intensywne opady deszczu, jak np. urządzenia wykorzystywane w kopalniach, na platformach wiertniczych, w chłodniach czy w laboratoriach.
Zastosowanie w motoryzacji i pojazdach
Pojazdy, zarówno te użytkowe, jak i sportowe, wymagają urządzeń, które będą odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne, wibracje, kurz, a także wodę. Urządzenia elektroniczne w samochodach, ciężarówkach, pojazdach rolniczych czy maszynach budowlanych muszą być odpowiednio zabezpieczone przed działaniem zanieczyszczeń i wilgoci.
- IP67 i IP68 – Wykorzystywane w urządzeniach montowanych w pojazdach, takich jak kamery monitorujące, systemy nawigacji GPS czy czujniki, które muszą wytrzymać ekstremalne warunki atmosferyczne, w tym deszcz, kurz, błoto czy kontakt z wodą.
- IP69 – Urządzenia w pojazdach, które narażone są na mycie pod wysokim ciśnieniem, np. sprzęt wykorzystywany w pojazdach ciężarowych, sprzęcie wojskowym czy maszynach rolniczych.
Zastosowanie w urządzeniach medycznych
W sektorze medycznym sprzęt musi spełniać wysokie standardy ochrony, zwłaszcza jeśli jest narażony na działanie wody lub pyłów. Urządzenia medyczne używane w różnych placówkach zdrowia, jak szpitale, kliniki czy laboratoria, muszą być łatwe do czyszczenia, dezynfekcji i bezpieczne w użyciu.
- IP44 – Urządzenia takie jak sprzęt diagnostyczny, kamery medyczne, monitory pacjentów, które muszą być chronione przed wilgocią i pyłem, ale nie wymagają pełnej ochrony przed zanurzeniem.
- IP65 – Ochrona przed pyłem i wodą o niskim ciśnieniu sprawia, że urządzenia takie jak lampy chirurgiczne czy urządzenia do diagnostyki mogą być używane w szpitalach, gdzie są narażone na kontakt z wodą podczas czyszczenia.
- IP67 i IP68 – Stosowane w urządzeniach medycznych, które muszą być odporne na długotrwałe zanurzenie w wodzie, np. w sprzęcie używanym w basenach rehabilitacyjnych czy urządzeniach do terapii wodnej.
Zastosowanie w sprzęcie konsumenckim i codziennego użytku
Wiele urządzeń codziennego użytku, takich jak odkurzacze, żelazka, telewizory, a także urządzenia kuchenne, wymaga ochrony przed wilgocią i zanieczyszczeniami. Wybór odpowiedniego stopnia ochrony IP zapewnia ich długowieczność oraz bezpieczeństwo użytkowania.
- IP44 – Urządzenia takie jak wentylatory, suszarki do włosów czy żelazka mogą być chronione przed wilgocią, pyłem i zanieczyszczeniami.
- IP65 – Używane w sprzęcie elektronicznym, takim jak telewizory, odtwarzacze multimedialne, które mogą być używane w pomieszczeniach o wyższym poziomie wilgoci, np. w łazienkach.
- IP67 – Urządzenia takie jak odkurzacze wodoodporne, urządzenia kuchenne, które muszą być odporne na zachlapania wodą i niektóre zanurzenia.
