Zima w ogrodzie to okres, kiedy rośliny muszą stawić czoła trudnym warunkom atmosferycznym, takim jak mrozy, silne wiatry, opady śniegu oraz zmienne temperatury. Aby pomóc roślinom przetrwać ten trudny czas, warto wiedzieć, jak je odpowiednio okryć i chronić. Odpowiednia ochrona nie tylko zmniejsza ryzyko uszkodzeń spowodowanych przez zimno, ale również wspiera ich zdrowie w nadchodzącym sezonie wiosennym.
Spis treści
Przeczytaj także:
- Aranżacja ogrodu przy płocie – co posadzić wzdłuż płotu?
- Trawa pampasowa – jak i kiedy sadzić?
- Żywopłot z grabu – jak dbać i pielęgnować?
Jakie rośliny wymagają ochrony?
Zima to czas, kiedy wiele roślin jest narażonych na trudne warunki atmosferyczne, takie jak niskie temperatury, silny wiatr, opady śniegu czy zmiany temperatury. W związku z tym nie wszystkie rośliny wymagają ochrony przed zimą. Ochrony wymagają przede wszystkim rośliny, które są wrażliwe na mróz, a także te, które zostały niedawno posadzone lub te, które uprawiamy w regionach o ostrzejszym klimacie.
Rośliny wrażliwe na mróz
Wiele roślin, szczególnie rośliny subtropikalne i tropikalne, nie znoszą mrozów i wymagają szczególnej ochrony. Przykładem są takie rośliny, jak:
- Rośliny doniczkowe – takie jak oleander, pelargonie, figi, cyprysiki czy drzewka oliwne, które są wrażliwe na spadki temperatury poniżej 0°C. W okresie zimowym, jeśli nie możemy ich przenieść do wnętrz, należy je odpowiednio zabezpieczyć przed mrozem, stosując agrowłókninę lub specjalne worki termoizolacyjne.
- Róże – szczególnie róże szczepione i odmiany wrażliwe na mróz, jak róże angielskie, które wymagają okrycia, aby chronić korzenie i pędy przed przemarznięciem. Okrycie w postaci słomy, torfu lub specjalnych osłon pomoże utrzymać odpowiednią temperaturę wokół rośliny.
- Rośliny cebulowe i bulwiaste – takie jak dalie, begonie, canna czy mieczyki. Często są narażone na przemarznięcie, dlatego przed pierwszymi przymrozkami warto je wykopać i przechować w suchym, chłodnym miejscu, a te, które rosną w ziemi, należy okryć grubą warstwą materiału ochronnego.
Rośliny młode i niedawno posadzone
Młode rośliny, które dopiero zaczęły rosnąć w ogrodzie, a także rośliny niedawno posadzone, mogą mieć trudności z przetrwaniem zimy, ponieważ ich system korzeniowy nie jest jeszcze wystarczająco silny, by poradzić sobie z mrozami. W takim przypadku warto zadbać o ich odpowiednią ochronę, szczególnie w pierwszym roku wegetacji. Rośliny takie jak drzewa owocowe, krzewy jagodowe (np. maliny, porzeczki) czy młode krzewy ozdobne (np. hortensje, berberysy) powinny być odpowiednio osłonięte.
Rośliny iglaste
Iglaki, takie jak tuje, jałowce, świerki, sosny czy jodły, również wymagają ochrony przed zimowymi warunkami, mimo że są bardziej odporne na mrozy niż inne gatunki. Choć nie muszą być okrywane w pełni, to ich młode sadzonki lub te, które rosną w donicach, należy zabezpieczyć przed silnym wiatrem i niskimi temperaturami. Szczególnie podatne na uszkodzenia są te rośliny, które rosną w miejscach narażonych na silne mrozy i suszę zimową. W takich przypadkach warto otulić rośliny materiałami, które nie tylko chronią przed mrozem, ale również przed wysychaniem korzeni.
Rośliny wieloletnie
Wielu ogrodników troszczy się o byliny i inne rośliny wieloletnie, które również mogą potrzebować ochrony przed zimą, zwłaszcza te, które są mniej odporne na mrozy. Do takich roślin należą:
- Lawenda – wymaga okrycia, aby nie przemarzły jej korzenie, szczególnie w chłodniejszych strefach klimatycznych. Można ją zabezpieczyć słomą lub agrowłókniną.
- Krzewy ozdobne – takie jak hortensje, które są wrażliwe na zmiany temperatury. Ich pędy można okryć specjalnymi materiałami, by zminimalizować ryzyko uszkodzeń mechanicznych i przemarznięcia.
- Rośliny cebulowe – np. tulipany, krokusy, hiacynty, narcyzy. Choć w większości przypadków radzą sobie z zimowymi warunkami, niektóre odmiany mogą wymagać ochrony przed nadmiernym mrozem, zwłaszcza w rejonach o ostrzejszym klimacie.
Rośliny uprawiane w chłodniejszych rejonach
Rośliny w rejonach o bardziej surowym klimacie, zwłaszcza te, które pochodzą z cieplejszych regionów, mogą wymagać specjalnej ochrony w okresie zimowym. Warto szczególnie zadbać o takie gatunki jak:
- Rośliny ozdobne – np. oleandry, które w chłodniejszym klimacie nie są w stanie przetrwać zimy bez odpowiedniego zabezpieczenia.
- Zioła – takie jak bazylia, tymianek, rozmaryn, które w cieplejszym klimacie rosną jako rośliny wieloletnie, ale w chłodniejszych rejonach mogą być narażone na przemarznięcie. Ich wrażliwość na niskie temperatury sprawia, że trzeba je przykryć lub wykopać przed nadejściem mrozów.
Kiedy zacząć okrywanie roślin?
Rośliny rosnące w ogrodzie powinny zostać zabezpieczone przed nadejściem mrozu, ale równocześnie muszą mieć odpowiednią ilość światła i powietrza, by kontynuować swoją wegetację, zanim warunki zimowe staną się dominujące.
Najlepszym momentem na rozpoczęcie okrywania roślin jest późna jesień, kiedy prognozy wskazują na pierwsze przymrozki. Zwykle dzieje się to po 15 października, ale termin może się różnić w zależności od regionu i roku. Zbyt wczesne okrywanie roślin może skutkować ich przegrzaniem lub nadmiernym zatrzymaniem wilgoci, co z kolei sprzyja rozwojowi grzybów. Należy poczekać, aż gleba będzie lekko zamarznięta, co pozwoli ograniczyć ryzyko rozwoju chorób roślin, takich jak mączniak czy pleśń. Takie warunki sprzyjają także stabilizacji temperatury w gruncie i zapobiegają jej nagłym wahaniom.
Z drugiej strony, opóźnienie w okrywaniu roślin może skutkować ich uszkodzeniem przez niskie temperatury. Jeśli nie zabezpieczymy roślin przed przymrozkami, szczególnie te wrażliwe na mrozy, mogą one ulec przemarznięciu lub ich wzrost zostanie spowolniony, co wpłynie na ich kondycję wiosną. Dlatego warto śledzić prognozy pogody i w odpowiednim momencie przygotować rośliny do zimy. Oznaki, że czas na okrycie roślin zbliża się, to spadek temperatury poniżej 0°C w nocy oraz silne, mroźne wiatry.
Okrywanie roślin: materiały i techniki
Słoma i trociny: Jednym z najstarszych i najskuteczniejszych sposobów na okrywanie roślin jest użycie słomy lub trocin. Oba materiały dobrze izolują przed zimnem i pozwalają roślinom oddychać. Słoma jest szczególnie polecana do okrywania krzewów i bylin. Trociny natomiast doskonale nadają się do ochrony roślin cebulowych.
Agrowłóknina: To jeden z najczęściej wybieranych materiałów do ochrony roślin przed zimą. Jest to materiał przepuszczający powietrze, wodę i światło, dzięki czemu rośliny nie są narażone na nadmierne zaparowanie. Agrowłóknina świetnie sprawdza się w przypadku młodych drzew, róż, krzewów ozdobnych oraz bylin. Można ją łatwo zakładać i zdejmować, a także dopasować do różnych kształtów roślin.
Chochoły i igliwie: Wiele osób korzysta z chochołów, które można wykonać z gałęzi drzew iglastych. Gałązki świerku czy jodły doskonale chronią rośliny przed mrozem, wiatrem i nadmiarem wilgoci. Dodatkowo igliwie działa naturalnie jako bariera ochronna dla roślin.
Worek jutowy lub folie: Jeżeli prognozy zapowiadają bardzo silne mrozy, warto okryć rośliny workami jutowymi lub specjalną folią. Tego typu materiały pomogą utrzymać ciepło wokół rośliny, ale jednocześnie pozwalają na wymianę powietrza, co zapobiega jej gnieceniu i rozwoju pleśni. Worek jutowy może być stosowany zarówno do drzewek owocowych, jak i krzewów ozdobnych.
Ochrona korzeni
Korzenie roślin są szczególnie wrażliwe na mróz, dlatego warto zadbać o ich odpowiednią ochronę. W przypadku roślin w donicach, takich jak młode drzewka czy rośliny balkonowe, należy je przenieść w bezpieczne miejsce, gdzie będą osłonięte przed mrozem. Można je również otulić materiałami termoizolacyjnymi, takimi jak styropian, maty słomiane lub agrowłóknina.
W przypadku roślin posadzonych w ziemi warto pokryć glebę wokół nich warstwą mulczu. Mulcz z kory, trocin czy słomy pomoże utrzymać stabilną temperaturę gleby i zabezpieczy korzenie przed nadmiernym przemarzaniem. Ponadto warto wyściółkować powierzchnię ziemi wokół roślin o wysokości 5-10 cm, co stworzy dodatkową izolację.
Inne metody ochrony roślin
Przycinanie: Przed nadejściem zimy warto również przeprowadzić cięcie roślin, które tego wymagają. Pozbycie się uschniętych i chorych gałęzi ułatwia roślinom przetrwanie zimy, a także zapobiega rozprzestrzenianiu się chorób. Należy jednak unikać cięcia w czasie mrozu, ponieważ może to uszkodzić roślinę.
Ochrona przed wiatrem: Zimowy wiatr może być równie szkodliwy jak mróz, zwłaszcza dla roślin wrażliwych. Aby je chronić, warto ustawić w ogrodzie osłony, np. z desek, siatek ogrodzeniowych lub krzewów, które stanowią barierę przed wiatrem.
Zabezpieczenie przed śniegiem: Gruba warstwa śniegu może stanowić naturalną izolację, ale również obciążyć rośliny, zwłaszcza iglaste, powodując ich złamanie. Warto regularnie usuwać śnieg z gałęzi, szczególnie w przypadku młodych drzew czy krzewów.
Ochrona roślin doniczkowych
Rośliny doniczkowe, szczególnie te subtropikalne i tropikalne, są szczególnie wrażliwe na zimowe warunki atmosferyczne, zwłaszcza w rejonach o chłodniejszym klimacie. W okresie zimowym, kiedy temperatura na zewnątrz spada, rośliny te wymagają specjalnej ochrony, ponieważ ich korzenie w doniczkach nie mają naturalnej izolacji, jak w przypadku roślin posadzonych w gruncie. Ważne jest, by odpowiednio przygotować je do zimy, aby mogły przetrwać trudny czas, a po powrocie cieplejszych dni wrócić do wzrostu i rozwoju.
Pierwszym krokiem w ochronie roślin doniczkowych przed zimą jest ich przeniesienie do pomieszczeń, w których temperatura nie spada poniżej 5°C. Najlepiej, jeśli będą to pomieszczenia o umiarkowanej temperaturze, w którym rośliny będą miały zapewniony dostęp do światła, ale nie będą narażone na nagłe zmiany temperatury czy przeciągi. Rośliny takie jak oliwki, figi, agawy, czy inne rośliny doniczkowe, które nie tolerują mrozów, należy przenieść do wnętrz, gdzie będą mogły przetrwać zimę w bezpiecznym środowisku. Warto również pamiętać, że rośliny te nadal potrzebują odpowiedniej ilości światła, więc należy je ustawić w miejscach dobrze oświetlonych, ale unikając bezpośredniego nasłonecznienia, które może prowadzić do przesuszenia liści.
Jeśli nie mamy możliwości przeniesienia roślin do wnętrza, musimy je odpowiednio okryć, aby chronić przed mrozem i wilgocią. W takim przypadku najlepszym rozwiązaniem jest użycie agrowłókniny, specjalnych termoizolacyjnych osłon lub worków jutowych, które można nałożyć na doniczkę i roślinę. Ważne jest, aby nie tylko zabezpieczyć roślinę od strony zewnętrznej, ale również izolować dno doniczki przed przemarznięciem. W tym celu warto umieścić doniczkę na warstwie izolującego materiału, np. styropianu, który zapobiegnie przewodzeniu zimna od spodu. Ponadto, dobrze jest ustawić rośliny na tarasach lub balkonach w miejscach osłoniętych od wiatru, które zapewnią dodatkową ochronę przed ekstremalnymi warunkami zimowymi.
Podczas zimy warto regularnie kontrolować stan roślin doniczkowych, aby upewnić się, że nie są narażone na nadmierne przesuszenie lub zalanie. W okresie spoczynku rośliny potrzebują mniejszej ilości wody, dlatego należy dostosować podlewanie do ich zmniejszonego tempa wzrostu. Zbyt częste podlewanie może prowadzić do gnicia korzeni, zwłaszcza w przypadku roślin w doniczkach, gdzie woda łatwiej gromadzi się w dolnych partiach gleby. Regularne sprawdzanie wilgotności gleby, jak również monitorowanie temperatury, pomoże uniknąć problemów i zapewni roślinom odpowiednie warunki przez całą zimę.
